Οι συνομιλίες για το πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας φτάνουν στo τελικό στάδιο και οι πιστωτές συζητούν για το ποια μέτρα ανακούφισης μπορούν να προσφέρουν στο πιο χρεωμένο κράτος της Ευρώπης για να ανακουφίσουν το οικονομικό του βάρος και να διευκολύνουν την έξοδο του από το τελευταίο πρόγραμμα.
Οι διαπραγματεύσεις σχετικά με τον τύπο, το μέγεθος και τις προϋποθέσεις πιθανής ελάφρυνσης του χρέους προκαλούν αντιπαραθέσεις, αν και όλα τα μέρη επιθυμούν να καταλήξουν σε τελική συμφωνία έως τις 21 Ιουνίου, όταν οι υπουργοί οικονομικών της ζώνης του ευρώ θα συναντηθούν στο Λουξεμβούργο. Διακυβεύεται η ικανότητα της χώρας να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της τις επόμενες δεκαετίες καθώς και κατά πόσον οι αγορές αντιλαμβάνονται το χρέος της ως αρκετά βιώσιμο ώστε να επενδύσουν και πάλι σε ελληνικά χρεόγραφα μετά τη λήξη του προγράμματος της χώρας στις 20 Αυγούστου.
Τα μέτρα ελάφρυνσης που εξετάζονται για το ελληνικό χρέος
Επέκταση ωριμάνσεων
Οι υπουργοί οικονομικών της Ευρωζώνης συμφώνησαν το περασμένο καλοκαίρι να εξετάσουν την επέκταση έως και 15 ετών σε ορισμένα δάνεια της Ελλάδας από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Η επέκταση θα εφαρμοζόταν μόνο σε δάνεια ύψους 96,4 δισ. ευρώ και δεν περιλάμβανε εκείνα που εισπράχθηκαν διμερώς από χώρες της ζώνης του ευρώ και οποιεσδήποτε δαπάνες από το τρέχον πρόγραμμα.
Ενώ πιστωτές όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο επιθυμούν τη μέγιστη παράταση των 15 ετών, η Γερμανία πιέζει για τρία χρόνια, υποστηρίζοντας ότι προς το παρόν η Ελλάδα δεν χρειάζεται περισσότερο για να κάνει το χρέος της βιώσιμο. Στο τέλος, αξιωματούχοι της Ευρωζώνης αναμένουν ο αριθμός αυτός θα είναι πιο κοντά στα υψηλά μονά ψηφία.
Κέρδη των Κεντρικών Τραπεζών
Η ΕΚΤ και οι κεντρικές τράπεζες της ζώνης του ευρώ κατέχουν, μέσω του προγράμματος για τις αγορές τίτλων (SMP) και τη συμφωνία για τα καθαρά χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία (ANFA) περίπου 12,8 δισ. ευρώ σε ελληνικά ομόλογα, τα κέρδη από τα οποία ανακατανέμονται στις κυβερνήσεις της Eυρωζώνης. Αυτά τα κέρδη, τα οποία θα ανέλθουν σε περίπου 4 δισ. ευρώ μέχρι το 2022, έχουν υποσχεθεί στην Ελλάδα προκειμένου να διευκολυνθεί η μείωση του χρέους της. Το ποσό αυτό θα κατανεμηθεί πιθανώς σε ετήσιες εκταμιεύσεις και θα χρησιμοποιηθεί ως το κίνητρο που οι πιστωτές μπορούν να προσφέρουν στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια, προκειμένου να διασφαλίσουν ότι η χώρα θα τηρήσει τις μεταρρυθμιστικές δεσμεύσεις της και τη δημοσιονομική της πορεία.
Επαναγορά χρέους
Μέχρι το τέλος του προγράμματος, η Ελλάδα θα έχει περίπου 27,4 δισ.ευρώ αχρησιμοποίητων δανείων από το τελευταίο πρόγραμμα διάσωσης ύψους 86 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι η χώρα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τα φθηνά κεφάλαια για να εξοφλήσει μερικά από τα πιο ακριβά δάνεια που λήγουν σύντομότερα, όπως τα 10,4 δισ. ευρώ από το ΔΝΤ, 12,8 δισ. ευρώ από την ΕΚΤ και 52,9 δισ. ευρώ από άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Οποιαδήποτε τέτοια επαναγορά θα βοηθήσει την Ελλάδα να εξυπηρετήσει το χρέος της, ειδικά για τα επόμενα τέσσερα έως πέντε χρόνια, καθώς πιθανότατα θα μειώσει τις χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας σε επίπεδο που δεν θα απαιτούσε την αναζήτηση κεφαλαίων από αγορές ομολόγων.
Η πρόωρη αποπληρωμή του χρέους του ΔΝΤ από την Ελλάδα θεωρείται από καιρό ως το μέτρο που θα βοηθήσει τη χώρα να ενισχύσει την άμεση ρευστότητά της, καθώς όλα τα δάνεια του ταμείου που πρέπει να αποπληρωθούν έχουν πολύ υψηλότερα επιτόκια από τα δάνεια που δόθηκαν από τα ταμεία διάσωσης της ευρωζώνης. Ωστόσο, η Γερμανία αντιτίθεται σε αυτό το μέτρο, λένε αξιωματούχοι της ΕΕ, υποστηρίζοντας ότι το ΔΝΤ θα πρέπει να συνεχίσει να έχει εμπλοκή στην Ελλάδα ακόμα και μετά τη λήξη της τρέχουσας διάσωσης. Το Ταμείο είναι πιθανό να έχει μεγαλύτερη εμπλοκή εάν η Ελλάδα εξακολουθεί να του οφείλει χρήματα.
Μία επαναγορά των δανείων της ΕΚΤ είναι πιο σύνθετη λόγω των επιπτώσεών της στα κέρδη των ANFA, SMP και των κεντρικών τραπεζών της ζώνης του ευρώ. Για να γίνει αυτό, τα ομόλογα θα πρέπει να αγοραστούν σε τιμές αγοράς και οι κεντρικές τράπεζες της ζώνης του ευρώ δεν μπορούν να έχουν απώλειες από την πώληση. Καθώς η υπόθεση είναι ότι η ΕΚΤ θα αποκομίσει κέρδη από την πώληση, η συζήτηση αφορά τώρα το εάν και πώς τα κέρδη των κεντρικών τραπεζών της Ευρωζώνης που θα προκύψουν από την πώληση θα μπορούσαν να αποδοθούν στην Αθήνα αντί των κερδών ANFA και SMP που δεν θα δημιουργούνται πια, αν γίνει η επαναγορά.
«Μαξιλάρι» ασφαλείας
Όπως και με άλλες χώρες που ήταν σε προγράμματα διάσωσης, προκειμένου να διευκολυνθεί η έξοδος της Ελλάδας στις αγορές, οι πιστωτές της θα δώσουν στη χώρα μια τελική δόση οικονομικής βοήθειας που θα κυμανθεί μεταξύ 11 και 12 δισ. ευρώ τα οποία θα δοθούν για το ταμειακό απόθεμα- το αποτελούν δάνεια και χρήματα που συγκεντρώνονται στις αγορές – το οποίο εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε περίπου 20 δισ. ευρώ. Αυτό το αποθεματικό μπορεί, αν χρειαστεί, να βοηθήσει την Ελλάδα να καλύψει τις χρηματοδοτικές της ανάγκες μέχρι τις αρχές του 2021, λένε οι Έλληνες αξιωματούχοι.
Μηχανισμός Προσαρμογής Ανάπτυξης
Προκειμένου να γεφυρωθούν διαφορετικές υποθέσεις για το πώς θα πάει η ελληνική οικονομία τα επόμενα χρόνια – και πόση ελάφρυνση χρέους θα χρειαστεί μεσοπρόθεσμα – θα δημιουργηθεί ένας μηχανισμός που θα συνδέει την αποπληρωμή του χρέους με την οικονομική απόδοση. Αυτό θα σήμαινε ότι εάν η οικονομία είναι καλά, η Ελλάδα θα αποπληρώσει περισσότερο χρέος, αν χειροτερέψει, θα πάρει περισσότερη ελάφρυνση του χρέους προσαρμόζοντας το μήκος της συμφωνηθείσας επέκτασης.
Το θέμα που συζητείται είναι εάν ο μηχανισμός αυτός θα ενεργοποιηθεί αυτόματα ή αν η ευρωζώνη θα έχει λόγο κάθε φορά που θα ενεργοποιείται. Εκείνοι που υποστηρίζουν τη μεγαλύτερη ελάφρυνση του χρέους λένε ότι ο μηχανισμός πρέπει να είναι αυτόματος και χωρία όρους. Σύμφωνα με αξιωματούχους της ΕΕ, ένας τρόπος με τον οποίο μπορούν να γεφυρωθούν οι δύο απόψεις είναι να παύσει ο μηχανισμός να είναι αυτόματος αν η Ελλάδα εκτραπεί από τη συμφωνημένη δημοσιονομική της πορεία.
Step-Up Margin
Το μέτρο αυτό έχει να κάνει με την οριστική άρση ετήσιας ποινής για δάνεια 11,3 δισ. ευρώ που παρατάθηκαν το 2012 για να αναχρηματοδοτήσουν μια πράξη επαναγοράς χρέους. Αυτό θα απέφερε εξοικονόμηση περίπου 220 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως.
Μακροπρόθεσμη δέσμευση
Αν όλα αυτά τα μέτρα αποδειχθούν ανεπαρκή για να καταστήσουν μακροπρόθεσμα βιώσιμο το χρέος της Ελλάδας – είτε επειδή οι προσδοκίες για ανάπτυξη είναι υπερβολικά αισιόδοξες είτε επειδή προκύψουν απρόβλεπτα προβλήματα, η Ευρωζώνη αναμένεται να δεσμευθεί για περαιτέρω αξιολόγηση της ανάγκης για πρόσθετη ελάφρυνση του χρέους στο μέλλον, προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας.
Η διατύπωση αυτής της δέσμευσης μπορεί να είναι σημαντική για το πώς οι αγορές και το ΔΝΤ αντιλαμβάνονται την ετοιμότητα της ζώνης του ευρώ να μειώσει περαιτέρω το χρέος της Ελλάδας εάν χρειαστεί.
