Επι τη ευκαιρία της συγκρότησης νέου ΔΣ στην ΕΟΣ Σάμου και αφού συγχαρώ τους εκλεγέντες, θα ήθελα να προβώ σε κάποιες παρατηρήσεις σχετικά με τις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η νέα διοίκηση. Ο λόγος της ενασχόλησής μου με το θέμα απορρέει εκ του οτι έχω ασχοληθεί επαγγελματικά με το χώρο του κρασιού, για τον οποίο διατηρώ μεγάλη αγάπη, έχοντας κάποια εμπειρία από την εμπορική δραστηριότητα της ΕΟΣΣ .
Η μέχρι τώρα πολιτική της Ένωσης , δυστυχώς εμποδίζει την κατάκτηση του μεριδίου αγοράς που θα άρμοζε στα προϊόντα της , πλήτοντας κατ’ επέκταση σε μεγάλο βαθμό το εισόδημα του σκληρά μοχθούντα αμπελουργού, αλλά και την αξία της γης των Σαμιωτών, αφού λόγω του χαμηλού εισοδήματος που παράγει, πωλείται σε εξευτελιστικές τιμές. Χρόνο με το χρόνο λοιπόν η κατάσταση και η προοπτική για το Σαμιακό κρασί χειροτερεύει.
Το δυστύχημα στην υπόθεση αυτή είναι οτι ο συνεταιρισμός θα μπορούσε να είναι μια βασική πηγή εισοδήματος για τους κατοίκους του νησιού. Πρόσφατα, στην Άμπελο, μίλησα με έναν ιδιοκτήτη μιας έκτασης 30 περίπου στρεμμάτων, ο οποίος μου είπε οτι το 1980, τα χρήματα που τους δίνονταν για το σταφύλι, ήταν αναλογικά κατά πολύ περισσότερα από αυτά που πληρώνει ο Συνεταιρισμός σήμερα. Εξ ου και η σταδιακή εγκατάλειψη του Σαμιακού Αμπελώνα.
Θα πρέπει λοιπόν να αλλάξουν πολλά. Και κυρίως η ΕΟΣΣ πρέπει να αλλάξει κουλτούρα management. Το προϊόν πουλάει από μόνο του, αλλά φτάνει αυτό όταν μπορεί κυριολεκτικά να πετάξει; Και πως θα πετάξει όταν τη στιγμή που γράφεται αυτό το κείμενο, η βιτρίνα της Ένωσης στον κόσμο, η ιστοσελίδα της δηλαδή, έχει να ενημερωθεί 1,5 χρόνο; Δείτε την άνω δεξια γωνία της παρακάτω φωτογραφίας και την ημ/νία της πρώτης είδησης. Η τελευταία καταχώρηση έγινε στις 16/8/ 2014…
Ούτε δικαιολογείται για μια εταιρία αυτού του μεγέθους να μην υπάρχει ένας άνθρωπος να σηκώσει το τηλέφωνο μετά τις 2 το μεσημέρι. Όσο και να πουλά από μόνο του το προϊόν, δεν θα πουλά για καιρό ακόμα με αυτή τη νοοτροπία.
Ένα άλλο ζήτημα είναι αυτό της διανομής του προϊόντος στην εγχώρια καταρχήν αγορά. Με ποια λογική δίνεται αυτό το προϊόν σε ένα χονδρέμπορο ο οποίος, τουλάχιστον από την εμπειρία μου μέχρι προ ολίγων ετών, για να προμηθεύσει 1 κιβώτιο «Ψηλές Κορφές », έπρεπε ο πελάτης (χονδρικής) να παραγγείλει και άλλα 9 κιβώτια από προϊόντα που ο χονδρέμπορος διακινούσε; Με ποια λογική η ΕΟΣΣ αποκλείει την κάβα μπουτίκ, την κάβα της γειτονιάς, με αυτόν τον τρόπο, από τα σημεία πώλησης στα οποία μπορεί κάποιος να βρεί τα προϊόντα της; Τα συγκεκριμένα σημεία είναι μια τεράστια αγορά.
Γιατί τόσο καιρό δεν προσελήφθησαν 2- 3 πωλητές για να αναπτύξουν ένα δυνατό δίκτυο στην Ελλάδα; Αντ΄αυτού η προώθηση του προϊόντος, αφέθηκε στη διάθεση και, κυρίως, στο συμφέρον του υπεύθυνου για την διακίνηση χονδρέμπορου.Διότι το προϊον πουλούσε από μόνο του και έτσι κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να το πάει το πράγμα παραπέρα.
Ένας βασικός λόγος για τα παραπάνω είναι η έλλειψη στρατηγικής marketing.
Που στοχεύανε μέχρι τώρα οι προηγούμενες διοικήσεις; Σε ποιο target group απευθύνονταν; Είναι προφανές οτι αυτός ο προβληματισμός δεν υπήρξε ποτέ στη διοίκηση του οργανισμού. Για το λόγο αυτό μπορεί κάποιος να βρεί όλα τα κρασιά της ΕΟΣ σε μέρη απίθανα. Από καταστήματα με είδη σουβενίρ και ψιλικατζίδικα μέχρι σουπερμάρκετ. Εντάξει, καταλαβαίνω τα χαμηλότερης τιμής και ποιότητας να τα δώ σε ένα ταπεινό μαγαζάκι. Αλλά τις Ψηλές Κορφές και το Grand Cru, γιατί πρέπει να τα βρίσκεις παντού και όχι μόνο σε καλά μαγαζιά, όπως γίνεται με τα κρασιά της Αλσατίας, του Ρήνου ή του Πιεμόντε. Ή και δικών μας παραγωγών όπως του αγαπητού Γ. Παπαργυρίου που βγάζει εκτός των άλλων και δύο κρασιά που μοιάζουν ποικιλιακά με τα Σαμιώτικα (και είναι απίστευτα όπως όλα του τα κρασιά), τα οποία θα τα βρεις σε πολύ καλά σημεία πώλησης και βέβαια, σε ασύγκριτα ακριβότερες τιμές και κυρίως να χαίρουν πολύ μεγαλύτερης εκτίμησης από το οινόφιλο κοινό .
Ο ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ TERROIR
Σίγουρα γιατί δεν υπάρχει καμμία στρατηγική marketing. Γιατί αν υπήρχε τα προϊόντα θα ήταν διαρθωμένα σε τελείως άλλη βάση, καθώς η εταιρία θα είχε χωρίσει τη γκάμα των προϊόντων της γεωγραφικά και όχι υψομετρικά. Κάθε χωριό είναι και διαφορετικό terroir. Άλλο κρασί βγάζει ο Παγώνδας και άλλο οι Βουρλιώτες. Άλλο το Ηραίον και άλλο η Άμπελος. Άλλο ο Πλάτανος και άλλο οι Μυτηλινιοί. Όπως γίνεται στο Μπορντώ, στη Βουργουνδία, στο Σαμπλί, στην Αυστραλία, στην Ιταλία κ.α. Το κάθε χωριό θα έπρεπε να έχει τη δική του ετικέτα, για να μην πω το δικό του οινοποιείο. Να σκεφθεί κανείς, οτι στη Βουργουνδία, για παράδειγμα, είναι τέτοια η εξειδίκευση και ο ποιοτικός έλεγχος, που δυο αμπέλια τα οποία τα χωρίζει ένας δρόμος, βγάζουν κρασιά τα οποία ανήκουν σε εντελώς διαφορετικές κατηγορίες. Στην παρακάτω φωτογραφία μπορεί καποιoς να διακρίνει λίγα από τα χωριά , που το καθένα αποτελεί Προστατευόμενη Ονομασία Προελεύσεως (ΠΟΠ) στη Βουργουνδία.
Αν προσέξετε, στο κάτω μέρος τις κοκκινισμένης περιοχής, υπάρχει ένα χωριουδάκι, το Nuits-St-Georges . Αυτό το χωριό έχει 5.500 κατοίκους και 1200 στρέμματα περίπου αμπελώνων. Σε αυτά τα στρέμματα υπάρχουν 41 αμπελώνες ΠΟΠ κατηγοριοποιημένοι ως Premier Cru. Η Σάμος εαν γινόταν μια μεθοδευμένη δουλειά χαρτογράφησης, καταγραφής και κατηγοριοποίησης σε αντίστοιχη κλίμακα, πόσα Cru θα είχε; Σίγουρα πολλά. Έτσι το κάθε χωριό θα είχε τη δική του αγορά στην κυριολεξία. Τα διαφορετικά χαρακτηριστικά λόγω υψόμετρου , προσανατολισμού κλπ, αλλά και η οργανοληπτική ποικιλία των κρασιών που θα έβγαζε η Σάμος, θα την εξύψωνε κυριολεκτικά στο οινοφιλικό κοινό. Έτσι ο μέσος πελάτης της δεν θα ήταν ένας αδιάφορος καταναλωτής που αναζητά ένα γλυκό ή ένα ευκολόπιοτο κρασί, αλλά ένας φανατικός οπαδός των πολύπλευρων, πολύπλοκων Σαμιακών οίνων. Η έννοια του single vineyard κρασιού, δηλαδή του κρασιού που παράγεται από ένα αμπέλι, δεν υπάρχει ούτε σαν σκέψη. Υπάρχουν αμπέλια γέρικα τα οποία μπορεί να παράγουν λίγο καρπό, αλλά το κρασί τους είναι νέκταρ. Εκτός από τις υψηλότατες τιμές στις οποίες πωλούνται οι οίνοι αυτοί είναι και οι καλύτεροι πρεσβευτές του τόπου στον οποίο παράγονται. Αλήθεια, πόσες τέτοιες ετικέτες έχει τη δυνατότητα να παράξει η ΕΟΣΣ; Σίγουρα πολλές.
Στο πλαίσιο της ύπαρξης μιας σωστής στρατηγικής marketing, θα γινόταν και διερεύνηση του κατα πόσο θα μπορούσαν και άλλες ποικιλίες να ευδοκιμήσουν στο νησί. Και δεν μιλώ για τις διαδεδομένες διεθνείς ποικιλίες , αλλά και πιο «εξεζητημένες» όπως το Viogner, το Riesling, το Gewurtztraminer,το Marsanne, το Pinot Noir, το Syrah, το Malbec, αλλά και ελληνικές ποικιλίες που παρουσιάζουν φοβερή δυναμική, όπως το Ξινόμαυρο και το Ασσύρτικο.
Πολύ σημαντικό ζήτημα, επίσης, είναι και η παραγωγή αποστάγματος. Με τόση πρώτη ύλη είναι απαράδεκτο να μην παράγεται ένα απόσταγμα τύπου grappa, παλαιωμένου ίσως στα βαρέλια που παλαιώνει το Grand Cru για παράδειγμα. Δείτε στην παρακάτω φωτογραφία κάτι αντίστοιχο από το Μπαρόλο στο Πιεμόντε. Προσέξτε τη συσκευασία του προϊόντος πόσο προσεγμένη, απλή και όμορφη είναι, αλλά και την τιμή του προϊόντος. Το άλλο είναι το βαπορίσιο Grand Cru της Σάμου όπως καταλήγει στις διεθνείς αγορές… Βρείτε ποια από τις δυο εταιρίες έκανε χρήση marketing . Οι συγκρίσεις είναι περιττές.
Στο θέμα των εξαγωγών μεγάλος λόγος έχει γίνει για το ότι η εταιρία εξάγει το 60-80%. Μέρος της εξαγώμενης ποσότητας,καταλήγει όπως το μπουκάλι που βλέπετε πάνω δεξιά, να πωλείται σε κάποια απρόσωπη υπεραγορά, για 4 ευρώ, ενώ έχει πωληθεί από την Ένωση για κάτω από 1 ευρώ χύμα. Είναι πραγματικά κρίμα να αδικείται κατ’αυτόν τον τρόπο το προϊόν της Σάμου, τη στιγμή που για το μοσχάτο υπάρχει μια φοβερή αγορά. Γιατί με αυτή την ποσότητα που εξάγεται χύμα, να μη παράγεται ένα αφρώδες Moscato τύπου Asti; Δεν πιστεύω οτι τα κρασιά των Ιταλών είνναι καλύτερα από της Σάμου. Αντίθετα με ένα σωστό branding, θα κατακτούσε τις διεθνείς αγορές, όπως τα αντίστοιχα ιταλικά κρασιά.
Ένα άλλο μέρος των εξαγωγών γίνεται από Έλληνες συνήθως χονδρέμπορους, που πουλάνε συνήθως προϊόντα horeca (φέτα, λάδια, ελιές κλπ) και έχουν με δική τους πρωτοβουλία τοποθετήσει το κρασί στο πορτοφόλιο τους. Δεν έχει δηλαδή βγεί η ΕΟΣΣ να ανοίξει καινούριες αγορές, αλλά άνθρωποι που γνωρίζουν το προϊόν θέλουν και το διακινούν από πατριωτισμό. Επίσης η παρουσία της ΕΟΣΣ στην Αγγλία, που είναι η πιο δυνατή αγορά οίνου, αν όχι στον κόσμο, σίγουρα στην Ευρώπη, είναι ανύπαρκτη, καθώς η εταιρία που την εκπροσωπεί στην Αγγλία είναι και αυτή ανύπαρκτη χωρίς καμμία δραστηριότητα, πράγμα που μαρτυρεί και η σελίδα της στο διαδίκτυο και στο Facebook .
Η νέα διοίκηση της ΕΟΣΣ οφείλει να κάνει άλματα. Διότι αν αυτά δε γίνουν , ο Σαμιακός αμπελώνας θα πάψει να υφίσταται , λόγω σταδιακής απαξίας, αφού η όλο και χαμηλότερη τιμή του προϊόντος λειτουργεί σαν αντικίνητρο για την ενασχόληση του παραγωγού με αυτόν, μιας και δεν του προσφέρει εισόδημα. Υπ’ αυτές τις συνθήκες απαξίωσης του προϊόντος, το καθεστώς της αναγκαστικότητας μόνο ζημιά κάνει και στο εισόδημα των παραγωγών και κατά συνέπεια στο νησί, διότι πολλοί μη έχοντας επιλογή εναλλακτικής διάθεσης, απλά εγκαταλείπουν τα αμπέλια τους. Επίσης , το καθεστώς αυτό επιβλήθηκε για την προστασία του εισοδήματος των παραγωγών και μόνο. Σήμερα, εξυπηρετεί το σκοπό αυτό άραγε;
Το πραγματικό στοίχημα της νέας διοίκησης λοιπόν είναι να φτάσει την Ένωση σε ένα επίπεδο, που ακόμα και η κατάργηση της αναγκαστικότητας να μην επηρεάσει την πίστη του παραγωγού προς τον συνεταιρισμό του και συνεπώς την παραγωγή της Ένωσης. Η υποδομή και η μαγιά υπάρχει.
Εύχομαι ολόψυχα καλή δύναμη!
Α. Λατσούδης
